Kiedy docierają do nas worki z kwalifikowanym materiałem siewnym najczęściej pierwszą rzeczą na którą zwracamy uwagę jest charakterystyczna, urzędowa etykieta. Szukamy jej, ponieważ chcemy się upewnić, czy dotarła do nas odpowiednia odmiana a także jakie parametry ma ziarno: zdolność kiełkowania i masa 1000 ziaren (lub nasion) – w skrócie MTZ (lub MTN). Są to parametry niezbędne do prawidłowego obliczenia ilości wysiewanych nasion. Wielu mówi – im wyższe są te parametry – tym lepsze. Czy na pewno?
Na pewno bezdyskusyjna jest zdolność kiełkowania. Im jest wyższa tym mniej nasion musimy wysiać – czysty zysk. A jak jest z MTZ?
Wieloletnie doświadczenia wskazują, że wielkość ziarna nie ma wpływu na poziom kiełkowania. Materiał siewny zarówno o wysokiej jak i niskiej MTZ, może kiełkować na porównywalnie wysokim poziomie, w tym samym czasie i z taką samą energią. W warunkach ustalonych dla danego gatunku wykształci normalnie kiełkujące nasiona wykazujące silny wzrost i harmonijny rozwój wszystkich podstawowych organów, będzie zdolny do dalszego rozwoju w sprzyjających warunkach polowych (praca zbiorowa pod redakcją K. Duczmala, 1993). Oznacza to, że wielkość nasion nie ma wpływu na przyszłe rośliny i poziom plonowania. Należy natomiast skorygować normę wysiewu, która przy mniejszym MTZ powinna być niższa, niż zazwyczaj, o około 15-20 %. Zbyt gęste wysiewy, będą skutkować nadmiernym zagęszczeniem łanu, a w dalszej kolejności może to stanowić problem z wyleganiem roślin i zdrobnieniem ziarna. Mniejszy MTZ daje rolnikowi korzyść w postaci niższych nakładów związanych z założeniem plantacji.
A czy MTZ na etykiecie oznacza, że takie samo ziarno uzyskamy w plonie? Otóż nie!
Masa 1000 ziaren (MTZ) jest cechą silnie uwarunkowaną genetycznie, która dziedziczy się z pokolenia na pokolenie i ujawnia w pełni swoje potencjalne możliwości w sprzyjających warunkach środowiskowych. Natomiast może podlegać znacznym zmianom pod wpływem czynników stresowych występujących w okresie wegetacji roślin, takich jak: niedobór opadów, występowanie skrajnie wysokich temperatur, porażenie patogenami chorobotwórczymi lub w wyniku nieprawidłowego nawożenia. Każda odmiana pszenicy charakteryzuje się innym terminem dojrzewania, dłuższym lub krótszym okresem nalewania ziarna. Różnice między odmianami mogą wynosić nawet do kilku dni. Im dłużej trwa okres nalewania ziarna, tym ma ono szansę być cięższe. W tym sezonie, bardzo wysokie temperatury dochodzące do 40°C, (w łanie temperatury są jeszcze wyższe, o około 10-20 stopni) spowodowały, że wegetacja dla wszystkich odmian pszenic (tych wcześniejszych i tych późniejszych) zakończyła się nagle w tym samym czasie. W efekcie tego, ziarno nie miało możliwości osiągnąć właściwej sobie masy. Odmiany wcześniejsze, były bardziej zaawansowane w fazie rozwojowej, gdzie czynniki stresowe w postaci wysokich temperatur, miały mniejszy negatywny wpływ już na bardziej wykształcone ziarniaki. Taki układ pogodowy w tym roku, korzystnie zadziałał na odmiany wczesne, które obroniły się w plonowaniu na dość dobrym poziomie w porównaniu do odmian średnio- późnych i późnych, które nie pokazały swojego potencjału ze względu na gwałtowne zakończenie wegetacji. Ponieważ trudno przewidzieć jakie warunki w trakcie wegetacji zaistnieją w kolejnym roku, bezpiecznie jest rozkładać ryzyko w postaci doboru odmian z różnymi terminami wczesności i dojrzewania.